REMACCLA

Repertorium Manuscriptorum et Commentariorum Auctorum Classicorum Latinorum
Repertorio dei Manoscritti e dei Commenti degli Autori Classici Latini

Autore - Opera

Horatius
carmina

Accessus

Anonimo (Sciendum quod)
Sciendum quod opus hoc Oratii singulare fuit quod huius varietatis translatae (?) fuit apud latinos...Composuit hic poeta preclaros libros scilicet librum Carminum poetrie librum sermonum et librum epistolarum ut habetur in libro de vita et moribus philosophorum [...] Liber Carminum vocatur quoniam diversis metrorum generibus in ipso utitur [...] Liber poetrie ita dictus quod ibi dat precepta in arte poetica [...] In Sermonibus autem spurcos mores et vitiosos corrigere et extirpare conatur [...] Librum Epistolarum ideo compilavit quia in ipsis virtutis edidit documenta
honesta materiam sumens in scriptione virtutum Epistolarum composuit opus, hec in libro de vita et moribus philosophorum habentur.

Accessus

Vita

Acro (ps.) [Vita I]
Horatius Quintus Flaccus precone patre natus libertino conditionis oriundus Venusinus fuit que civitas Apulie est non tamen aut opibus vilis aut studio...Qui puer ductus Romam ut ibi litteras disceret, postea etiam licterarum studio provectus Athenas...hec materia varietati metrorum apta sit ipse ostendit in libro suo poetrie dicens: "" Musa dedit"" [...]. Fuit autem Oratius statura brevis, lippus, obeso corpore, iracundus
Ipsam enim voluptatem summum bonum esse decem et novem modis in Carmine suo posuit.

Vita

Keller 1902
Ps. Acro, Vita Horatii I, éd. O. Keller, 1, Teubner 1902

Esegesi - Glosse

frequenti
posteriori

Esegesi - Glosse

Esegesi - Commento

Anonimo (Libri titulus)
Libri titulus. Flavi Flacci Oratii poete Venusini odarum
liber primus feliciter incipit. Supponitur ethyce. Intentio est Oratii per totum librum transferre heroycum carmen de greco in latinum imitarique Alceum et Saphon in honorem Augusti et amici su
Tertia decima maneries est dicolos distropos. Nam prior verus heroycus est, sequens pentimemericus. Utitur hoc semel ut ibi ibi: ""Diffugere nives"".

Esegesi - Commento

Manoscritto

Città del Vaticano
Biblioteca Apostolica Vaticana
Barb. lat. 38
carta
f. 1rv: vita; ff. 1v-3r: accessus; ff. 3r-6r: commento; ff. 7r-10r: nota metrica; ff. 13r-76r: testo
sec. XV
1466
Italia
Yvo Brouder (ff.76v, 77v, 78r, 78v, 80r); Yvon Hamon (f.78v); Johannes Fabri alias map az (?) Goff; Jehan Bridel (f. 12); Jehan Friquet (f. 86r); Petrus Friquet, Guillaume Friquet (f. 88v); Mons.r le cappitaine Talbot (f. 77v); Petrus Bourget Tesaurarius
Carmen (ff. 77r e 79r); inc. Meum est propositum in taberna mori (Walther, Initia Carminum, n. 10.989)
Cato (ps.), Disticha [extr.] (f. 77v)

Visione Diretta

Osservazioni

ff. 7r-10r: De pedibus metrorum; inc. Pedes prout in metro sumuntur secundum Ysidorum (Etym. I, 17, 1) sunt qui certis sillabis et temporibus existunt et nunquam a legitimo spatio recedunt et prout sic sumitur est certa comprehentio; expl. (epitritus) quasi pes trititus quia antiqui valde utebantur hoc pede vel potius dicitur per contrarium quia nimium reprobabatur et non erat multum in usu.
f. 76r: Explicit Rome Anno domini M°CCCC°66 die XX Ianuarii per me Franciscum Antonii.
f. 87v: al centro del foglio è scritta due volte la data ""1517""

Bibliografia

Mazzatinti, Inventari, VIII
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. VIII, Forlì 1898, pp. 5-198.

Cremaschi 1955
Giovanni Cremaschi, Catullo e Properzio in un codice della Biblioteca civica di Bergamo, "Aevum", 29/1 (1955), pp. 88-94.

Mazzatinti, Inventari, XIII
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. XIII, Forlì 1905-1906, pp. 9-208.

Mandarini 1897
Enrico Mandarini, I codici manoscritti della Biblioteca Oratoriana di Napoli. Naples 1897.

Paoli, 1978
M. Paoli, La biblioteca di Caesare Lucchesini, in "Gutenberg Jahrbuch", LIII (1978), pp. 371-377.

Grossi Turchetti 2004
M.L. Grossi Turchetti, I manoscritti datati della Biblioteca Nazionale Braidense di Milano,Firenze 2004 (Manoscritti datati d'Italia, 10)

Rouse & Rouse 1978
R.H. Rouse and M.A. Rouse, The Medieval Circulation of Cicero's "Posterior Academics" and 'De finibus bonorum et malorum', in Medieval Scribes, Manuscripts and Libraries. Essays presented to N.R. Ker, London 1978, 333-367

Cremaschi 1952a
G. Cremaschi, Testi classici, medievali e umanistici in un codice miscellaneo della Biblioteca comunale di Bergamo, "Aevum", 26/3 (1952), pp. 276-279.

Leonardi 1960
Claudio Leonardi, I codici di Marziano Capella, "Aevum", 34/1-2 (1960), pp. 1-99; 34/5-6 (1960), pp. 410-524.

Mazzatinti, Inventari, XIII
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. XIII, Forlì 1905-1906, pp. 9-208.

Mazzatinti, Inventari, XXXI
Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. XXXI, a cura di G. Mazzatinti, Forlì 1890

De Robertis 1993
T. De Robertis, Breve storia del fondo "Pandolfini" della Colombaria e della dispersione di una libreria privata fiorentina, in "Le Raccolte della Colombaria", I, "Incunaboli", a cura di E. Spagnesi, Firenze, Leo S. Olschki Editore, 1993, pp. 107-281.

Di Cesare
F. Di Cesare, Biblioteca Angelica di Roma (Codici datati o databili), I, Torino 1982.

Jeudy 1971
J. Fohlen, C. Jeudy, A. Marucchi, E. Pellegrin, Y. F. Riou, Notes sur quelques manuscrits de textes classiques latins conservés à la Bibliothèque Vaticane (Rev. hist. textes, 1, 1971, 183-225, 7 pl.)

Reynolds, 1983
L.D. Reynolds (ed.), Texts and transmission, A survey of the Latin classics, Oxford 1983.

Lo Monaco 2003
F. Lo Monaco, I manoscritti datati della Biblioteca Civica Angelo Mai e delle altre biblioteche di Bergamo, Firenze 2003 (Manoscritti datati d'Italia, 6)

Molto più preziosi 1996
Molto più preziosi dell'oro: codici di casa Barzizza alla Biblioteca Nazionale di Napoli. Catalogo a cura di L. Gualdo Rosa, S. Ingegno, A. Nunziata; introduzione di L. Gualdo Rosa, Napoli 1996.

Mazzatinti, Inventari II
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, II (Vicenza-Como-Cagli-Nicosia-Lodi-Belluno-Rimini-Fonte Colombo-Perugia-Volterra-Gubbio), Forlì, 1892.

Mazzatinti, Inventari, VII
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. VII, Forlì 1897, pp. 207-252.

Acquisizioni
Biblioteca Nazionale Centrale Vittorio Emanuele II - Roma. Trent'anni di acquisizioni. Catalogo della Mostra (Roma, 16 dicembre-30 gennaio 1993), Gaeta 1992.

Daneu Lattanzi 1965
A. Daneu Lattanzi, I manoscritti ed incunaboli miniati della Sicilia, I, Biblioteca Nazionale di Palermo, Roma 1965.

Brugnoli 1952
G. Brugnoli, Catalogus Codicum Farfensium, in "Benedictina", 6 (1952).

Gasparrini Leporace
Guida storica e bibliografica degli Archivi e delle Biblioteche d'Italia. 5: I manoscritti Capilupiani della Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, a.c. di Tullia Gasparrini Leporace, Roma 1939.


Cremaschi 1952-1953
G. Cremaschi, Testi classici in manoscritti della biblioteca civica di Bergamo, "Atti dell'Istituto veneto di scienze lettere ed arti", 111 (1952-1953), pp.

CMD - I 7
I manoscritti datati di Padova. Accademia Galileana di Scienze, Lettere e Arti - Archivio Papafava - Archivio di Stato - Biblioteca Civica - Biblioteca del Seminario, a cura di A. Mazzon, A. Donello, G. M. Florio, N. GIovè, L. Granata, G. P. Mantovani, A.

Mazzatinti, Inventari, XI
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. X, Forlì 1901, 9-284

Bjoernbo 1976
A. A. Bjoernbo, Die mathematischen S. Marcohandschriften in Florenz, a cura di G. C. Garfagnini, Pisa, Domus Galileiana, 1976, pp. 7-142

Mazzatinti, Inventari, X
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol X, Forlì, 1900, 7-201

Fedeli 1969
Fedeli, P., 1969, "Antiquiores sed deteriores". Ricerche sulla tradizione manoscritta del "De amicitia" in: Hommage à Marcel Renard, I, Bruxelles, pp. 339-349

Code magliabechiane, 1985
Scarlino Rolih, Code magliabechiane, Firenze 1985

Codici Ashburnamiani della BML
I codici Ashburnamiani della Biblioteca Medicea Laurenziana, a cura di C. Paoli, E. Rostagno, T. Lodi, Roma, 1887-1948.

Petschenig 1883
Petschenig, M., 1883, Handschriftliches zu Cicero und Pseudo-Sallustius, "Zeitschrift für die österreichischen Gymnasien", 34, pp. 1-7


Bertalot 1985
L. Bertalot, Initia humanistica latina. Initienverzeichnis lateinischer Prosa und Poesie aus der Zeit des 14. bis 16 Jahrhunderts. Band I: Poesie, Tubingen 1985.

Cremaschi 1954b
Giovanni Cremaschi, Testi classici, medievali e umanistici in un codice della Biblioteca Civica di Bergamo, "Bergomum", 48/1 (1954), pp. 69-81.

Grafton 2003
A. Grafton, Leon Battista Alberti. Un genio universale, Bari, Laterza, 2003.

Inguanez, II
M. Inguanez, Codicum Casinensium manuscriptorum catalogus, II (1-2).


Brown 1972
Brown, V., The Textual Transmission of Caesar's Civil War, Leiden 1972 (Mnemosyne Suppl. 23)

Jemolo-Morelli, 1977
I manoscritti del fondo S. Pantaleo della Biblioteca Nazionale Centrale Vittorio Emanuele II di Roma, a c. di V. Jemolo e M. Morelli, Roma 1977.


Cremaschi 1959
Giovanni Cremaschi, Testi umanistici in codici della Biblioteca Civica di Bergamo, "Aevum", 33 (1959), pp. 266-273.

Inguanez, III
M. Inguanez, Codicum Casinensium manuscriptorum catalogus, III (1-2).

Codici e incunaboli
Codici e incunaboli miniati della Biblioteca Civica di Bergamo, Bergamo 1989

Ilari
L. Ilari, La Bibl. Pubblica di Siena disposta secondo le materie, I-VI, Siena 1844-1848.

Mazzatinti, Inventari, XII
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. XII, Forlì 1902-1903, pp. 9-176.

Paoli, 1978
M. Paoli, La biblioteca di Caesare Lucchesini, in "Gutenberg Jahrbuch", LIII (1978), pp. 371-377.

Lowe 1972
Lowe, E. A., The Unique Ms. of Apuleius' Metamorphoses (Laurentian. 68. 2) and its Oldest Transcipt (Laurentian. 29. 2), in: Palaeographical Papers, edited by L. Bieler, I, Oxford 1972, pp. 92-98 [= "Classical Quarterly", 14 (1920), pp. 150-155]

Mss. med. Pistoia, 1998
I manoscritti medievali della provincia di Pistoia, a cura di Murano, Firenze 1998.

Gutiérrez 1966
D. Gutiérrez. La biblioteca di S. Giovanni a Carbonara di Napoli, "Analecta Augustiniana" 29 (1966), 59-212.

Bandini, Catalogus, II
A. M. BANDINI, Catalogus codicum latinorum bibliothecae Mediceae Laurentianae, II (Firenze 1776)

Blum 1951
R. Blum, La biblioteca della Badia Fiorentina e i codici di Antonio Corbinelli, Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, 1951, pp. 114-172

Baldelli Cherubini, 1972
Baldelli Cherubini, I manoscritti della biblioteca fiorentina di Santa Maria degli Angeli, in "La Biblioteca", LXXIV, 1972

Mazzatinti, Inventari, III
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, III, 1893.

Cremaschi 1954a
Giovanni Cremaschi, Testi ciceroniani nei codici della Biblioteca Civica di Bergamo, "Aevum", 28/1 (1954), 72-89.

Dorini, 1921
Umberto Dorini, 'Inventario dell'archivio e degli altri manoscritti della Società Colombaria', Atti della Società Colombaria di Firenze dall'anno 1910 all'anno 1920, Firenze 1921

De Angelis 1985
V. de Angelis, Un carme di Bovetino Bovetini?, "Italia medioevale e umanistica", 28 (1985), pp. 57-69

Cremaschi 1952b
Giovanni Cremaschi, Un codice dei "Metamorphoseon libri" di Apuleio nella Biblioteca Comunale di Bergamo. Codici della "Rhetorica ad Herennium" nella Biblioteca Comunale di Bergamo, "Aevum", 26/4 (1952), pp. 369-370.

Mazzatinti, Inventari IX
G. Mazzatinti, Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol IX, Forlì, 1899, 7-198

Cremaschi 1956
Giovanni Cremaschi, Versioni latine di dialoghi platonici in un codice della Biblioteca Civica di Bergamo, "Aevum", 30/5-6 (1956), pp. 550-553.

Munk Olsen EACL
Munk Olsen, B., 1982-1986, L'étude des auteurs classiques latins aux XIe et XIIe siècles, Paris, Éditions du CNRS, 4 voll.

Bethmann 1874
Dr. Ludwig Bethmann's Nachrichten ueber die von ihm fuer die Monumenta Germaniae historica benutzten Sammlungen von handschriften und Urkunden Italens, aus dem Jahre 1854, in "Archiv der Gesellschaft fut altere deutsche Geschichtkunde", vol. XII. 4-5 (187

Pellegrin - Fohlen - Jeudy - Riou, MCLBV
Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane, ctalogue établi par E. Pellegrin et J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou avec la collaboration d'Adriana Marucchi, I-III.1, Paris 1975-1991.

De Angelis 1984
V. De Angelis, Magna questio preposita coram Dante et domino Francisco Petrarca et Vergiliano, "Studi petrarcheschi", n.s. 1 (1984), pp.

Fossier
François Fossier, La bibliothèque Farnèse. Étude des manuscrits latins et en langue vernaculaire (Le Palais Farnèse, III, 2). Rome 1982.

Lo Monaco 1998
F. Lo Monaco, Civitati autem illi magistrorum semper copia fuit. (Appunti su maestri, scuole e biblioteche a Bergamo fra i secoli XIII e XIV), in Maestri e traduttori bergamaschi fra Medioevo e Rinascimento, a cura di C. Villa e F. Lo Monaco, Bergamo 1998

Fonti

Pellegrin - Fohlen - Jeudy - Riou, MCLBV
Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane, catalogue établi par E. Pellegrin et J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou aveca la collaboration d'Adriana Marucchi, I-III.1, Paris 1975-1991.

Allegati

Schede Correlate